การทำก้อนอาหารเห็ดถุง

การทำก้อนอาหารเห็ด

วัสดุที่นำมาใช้ในการทำก้อนอาหารเห็ด

วัสดุที่นำมาใช้ในการทำก้อนอาหารเห็ดมีดังนี้           ขี้เลื่อยไม้เนื้ออ่อน  นิยมใช้ขี้เลื่อยยางพารา เพราะย่อยสลายเร็ว มีสารอาหารที่เห็ดชอบคือ   คาร์บอน,ไนโตรเจน,ลินิน,เซลลูโลส,ส่วนมากสารอาหารเหล่านี้อยู่ในรูปที่เห็ดนำไปใช้   ได้เลย หรือถ้าไม่มีขี้เลื่อยไม้ยางพาราก็ควรจะหาขี้เลื่อยไม้เนื้ออ่อนอย่างอื่นแทนก็ได้เช่น ขี้เลื่อยไม้มะม่วง ขี้เลื่อยไม้นุ่น ขี้เลื่อยไม้ก้ามปู ขี้เลื่อยไม้มะกอก           ส่วน อาหารเสริมอื่นๆ ขี้เลื่อยไม่เบญจพรรณหรือไม้  เนื้อแข็งจะใช้ไม่ได้ เพราะการย่อยสลายยาก แต่ขี้เลื่อยไม้เนื้ออ่อนที่จะนำมาใช้เพาะเห็ดนั้นก็ควรจะเป็นขี้เลื่อยไม้ยางพาราที่เก่า ถ้าใหม่จะใช้ไม่ดี เพราะจะมีอาหารจุลินทรีย์อื่นๆต้องการอยู่มากจะทำให้เกิดความเสียหาย เพื่อนำมาทำก้อนเชื้อเห็ดเพราะเส้นใยเห็ดบางมาก คือ       รำละเอียด เป็นอาหารเสริมที่นิยมใช้กันมาก เพราะรำอุดมไปด้วยโปรตีน และวิตามินบีซึ่งเห็ดต้องการมาก การผสมรำจะผสมเท่าไรก็ได้ แต่เนื่องจากรำมีคุณค่าทางอาหารสูงจึงเป็นที่ต้องการของเชื้อจุลินทรีย์อื่นที่เป็นศัตรูเห็ด ดังนั้นหากเติมรำมากไป โอกาสจะทำให้ก้อนเชื้อเห็ดถูกรบกวนหรือเสีย เนื่องจากเชื้อราจึงมีอยู่ไม่มาก ควรใช้อัตราส่วนที่   พอดี  6 %  จะได้ผลดีที่สุด ถ้าใช้มากกว่านี้จะเสียง่าย ใช้น้อยกว่านี้ ผลผลิตจะต่ำ                          ปูนขาว และยิปซัม เห็ดจะเจริญได้ดีในสภาพเป็นกลาง  ไม่เป็นกรด ไม่เป็นด่างจัดเกินไป คือ ค่าความเป็นกรด ด่าง อยู่ที่ระดับ 6.5-7.2 แต่วัสดุที่นำมาใช้เป็นอาหารเห็ดนั้นส่วนมากจะไม่มีค่ากลาง จึงจำเป็นต้องผสมปูนขาวและยิปซัม     เพื่อให้วัสดุที่นำมาเพาะเห็ดมีสภาพค่าเป็นกลางพอดี          ดีเกลือ  เป็นเกล็ดสีขาว มีธาตุแมกนีเซียม ซึ่งช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของเส้นใยเร่งการเกิดดอกเห็ดทำให้เห็ดออกดอกเร็วขึ้น แต่ไม่ควรไม่มากเกินไป เพราะจะทำให้ต้นดอกเห็ดยาวหมวกดอกเล็ก            น้ำ จะทำให้อาหารของเห็ดมีความชื้นนิยมผสมน้ำ 60-70% โดยผสมน้ำไปพร้อมๆกับการผสมอาหารเห็ด น้ำจะช่วยให้อาหารของเห็ดย่อยสลาย                                                        กากน้ำตาล ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของเส้นใยเร่งการเกิดดอก     อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำก้อนอาหารเห็ด ถุงพลาสติกทนร้อน  (ถุงเพาะเห็ด) ขนาด   7 ×11 นิ้ว   คอพลาสติก สำลีอย่างเลว ยางรัดวงเล็ก กระดาษธรรมดาขนาด 4 ×4 นิ้ว กะละมังหรือเข่ง ตาชั่ง บัวรดน้ำหรือถังตักน้ำ   สูตรอาหารเห็ด  สูตรอาหารที่ใช้              ในการเพาะเห็ดโดยใช้ขี้เลื่อยไม้ยางพาราในถุงพลาสติก มีสูตรอาหารที่ใช้ได้กับเห็ดหลายชนิด เช่น เห็ดสกุลนางรม เห็ดหูหนู เห็ดขอนขาว เห็ดลม เห็ดหลินจือ ซึ่งมีดังนี้              ขี้เลื่อยไม้ยางพารา                   100                  กิโลกรัม              รำละเอียด                                6-8                  กิโลกรัม              น้ำตาลทราย                             2                     กิโลกรัม              ปูนขาว                                    1.2                   กิโลกรัม              ยิปซั่ม                                      2                      กิโลกรัม              ดีเกลือ                                     0.2                   กิโลกรัม                      น้ำสะอาด                                 60-70               ลิตร             ในสูตรนี้ อาจตัดน้ำตาลทรายและยิปซั่มออกไปจากสูตรก็ได้ นอกจากนี้ยังมีสูตรอีกหลายสูตร แตกต่างไปตามตำราและฟาร์มเห็ดแต่ละแห่ง สูตรเห็ดนางฟ้า-นางรม              ขี้เลื่อยไม้ยางพารา                              300         กิโลกรัม             รำละเอียด                                           15           กิโลกรัม             ปูนขาว                                                3             กิโลกรัม             ดีเกลือ                                                0.2          กิโลกรัม             ยิปซั่ม , กากน้ำตาล                             3            กิโลกรัม             น้ำ                                                     60% การบรรจุและอัดถุงก้อนอาหารเห็ด การบรรจุและอัดถุง           ในการบรรจุและอัดถุง อาจใช้เครื่องทุ่นแรงก็ได้ ขั้นตอนจะแตกต่างกันไปตามชนิดของเครื่องทุ่นแรง แต่ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะการบรรจุและอัดถุงด้วยมือ          1. นำถุงเพาะเห็ดมาคลี่ถุงออก ตักขี้เลื่อยลงในถุงๆละ 1 กก.          2. กระแทกก้นถุงกับพื้นให้ก้นถุงเรียบและแน่น          3. ใช้มือหรือขวดแบนทุบปากถุงให้ขี้เลื่อยในถุงแน่นสม่ำเสมอ โดยถุงไม่ ปริแตกหรือฉีกขาด          4. แต่งหน้าถุงให้เป็นรูปกระทะคว่ำ          5. สวมคอขวดลงในปากถุง ดึงปลายถุงให้คอขวดติดแน่นอยู่ที่กึ่งปลายปากถุง แล้วพับชายถุงลมและดึงให้แน่น          6. ใช้ยางรัดชายพลาสติกให้แน่นกับคอขวดที่ปากถุง          7.ใส่จุกสำลีให้แน่นและเต็มคอขวด           8. สวมฝาครอบนึ่งหรือปิดทับด้วยกระดาษรัดยางด้วยยางให้แน่น ถือว่าเสร็จ           9. ทำถุงต่อไปจนเสร็จโดยให้แต่ละถุงสวยงามเรียบร้อย สม่ำเสมอ สูตรเห็ดนางฟ้า-นางรม(สูตรขี้เลื่อยไม้ยางพารา 50 กก.)             ขี้เลื่อยไม้ยางพารา                               50          กิโลกรัม            รำอ่อน (รำละเอียด)                             2.5          กิโลกรัม            ปูนขาว                                                0.5           ขีด            ดีเกลือ                                                 3             กรัม            ยิปซั่ม                                                  0.5          ขีด            กากน้ำตาล                                          3              กิโลกรัม            น้ำ                                                       60 % การผสมอาหารเห็ด          ในการผสมอาหารเห็ดจะทำอย่างไรก็ได้   เพื่อให้ส่วนผสมตามสูตรเข้ากันได้ดี                    ในเวลาอันรวดเร็ว ข้อเสนอแนะวิธีการดังนี้ (ยกเว้นการใช้เครื่องผสม) คือ          1. ปรับสูตรอาหารให้เป็นตามปริมาณงานที่จะทำ เช่น ขี้เลื่อยจาก 100 กิโลกรัม. เป็น  200 กิโลกรัม และ 500 กิโลกรัม เป็นต้น จะต้องปรับสูตรวัสดุตามไปด้วยทุกรายการ          2. ชั่งหรือตวงขี้เลื่อยให้ได้ตามสูตร เทเป็นกองยาวกว้างประมาณ 1 เมตร ยาวไปจนหมดขี้เลื่อย          3. ชั่งรำละเอียด น้ำตาลทราย ดีเกลือ และยิปซั่มหว่านทับขี้เลื่อยทีละอย่างจนหมด สำหรับดีเกลือมีปริมาณน้อย การหว่านเลยอาจไม่ทั่วถึง ควรนำไปผสมขี้เลื่อยแล้วหว่านก็จะดีกว่าไม่ผสม           4. ร่อนปูนขาวด้วยตาข่ายมุ้ง ชั่งให้ได้ตามสูตร แล้วหว่านทับลงในกองขี้เลื่อยจนทั่วทั้งกอง           5. ใช้พลั่วปลายตัด 2 อัน ผสมโดยหันหน้าเข้าหากองขี้เลื่อยทั้ง 2 คน อยู่ตรงกันข้ามแล้วตักพลั่วพลิกส่วนอาหารไปด้านซ้าย-ขวาไปมารอบๆ 2-3 รอบ ให้ส่วนผสมเข้ากันดี            6. เตรียมน้ำไว้ให้พร้อมใส่บัวรด ขณะผสมไปก็รดน้ำไปพร้อมกับการผสมอีก  3 - 4 รอบ กะว่าความชื้นในกองมีความชื้นประมาณ 65-70 % โดยสม่ำเสมอจึงหยุด หากขี้เลื่อยมีความชื้อหรือถูกน้ำฝน ปริมาณน้ำที่เติมในสูตรนี้อาจน้อยกว่านี้            7.   ทำการตรวจสอบความชื้นด้วยการสัมผัส โดยกำขี้เลื่อยขึ้นมากำให้แน่น แล้วปล่อยมือ ขี้เลื่อยจะจับตัวเป็นก้อนหลวมๆ แสดงว่าความชื้นพอเหมาะ หากไม่จับตัวเป็นก้อนแสดงว่าแห้งเกินไป หากเป็นก้อนไม่แตกกระจาย และขณะกำจะมีน้ำไหลซึมออกทางง่ามมือแสดงว่าเปียกเกินไป ให้ปรุงแต่งให้ความชื้นเหมาะสมก็พร้อมจะบรรจุและอัดลงในถุงได้ ส่วนผสมนี้จะต้องอัดถุงให้เสร็จภายใน 3 วัน หากเกินกว่านี้ส่วนผสมจะเน่าเสียหาย ขั้นตอนการปฏิบัติงานทำก้อนอาหารเห็ด             1.   เตรียมวัสดุ-อุปกรณ์ที่จะใช้ในการผสมอาหารเห็ด            2.   เตรียมบริเวณสถานที่ที่จะผสมอาหารเห็ด            3.   ชั่งอัตราส่วนวัสดุที่จะผสมตามสูตรที่กำหนด            4.   นำวัสดุที่ชั่งไว้ตามอัตราส่วนผสมรวมกันคลุกเคล้าให้เข้ากัน            5.   ขณะผสมเตรียมน้ำให้พร้อมใส่บัวรดน้ำขณะผสมไปก็รดไปพร้อมกับการผสมอีก 3 - 4 รอบ กะให้ความชื้นในกองมี 60-70 % โดยสม่ำเสมอ             6.   การตรวจสอบความชื้นด้วยการสัมผัสโดยกำขี้เลื่อยให้แน่น แล้วปล่อยมือ  ขี้เลื่อยจะจับตัวเป็นก้อนหลวมๆ แสดงว่าความชื้นพอเหมาะ หากไม่จับตัวเป็นก้อน แสดงว่าแห้งเกินไป แต่ถ้าขณะกำมีน้ำไหลซึมออกมาทางง่ามมือแสดงว่าเปียกเกินไป ให้นำขี้เลื่อยผสมลงไปอีกจนกว่าจะพอดี              7.    ตักอาหารผสมของเห็ดลงในถุง ทำการอัดให้แน่นแข็ง ถุงต้องไม่แตก ขนาดพอดี  สูง 7 นิ้ว  น้ำหนัก 7-9 ขีด มีขนาดสวยงามพอดี               8.   สวมคอพลาสติก พับปากถุงขณะที่พับต้องดึงปากถุงรอบๆให้ตึง รัดยางวงเล็ก  3 รอบ               9.   อุดปิดปากด้วยสำลีอย่างเลวเพื่อกันไม่ให้เชื้อโรคเข้ามาเมื่อนึ่งเสร็จ               10. เอากระดาษปิดปากถุง รัดยางวงเล็ก 3 รอบให้แน่น               11. ทำความสะอาดบริเวณที่ปฏิบัติงานให้สะอาดเรียบร้อย เก็บวัสดุ – อุปกรณ์             ที่นำมาใช้ปฏิบัติงานให้เรียบร้อย มีระเบียบ สวยงาม ปัญหาที่พบในการทำเชื้อเห็ด 1.เชื้อเห็ดไม่เจริญ อาจมีสาเหตุจาก หัวเชื้อไม่บริสุทธิ์ มีก๊าซแอมโมเนียเหลืออยู่ ความชื้นในขี้เลื่อยสูงเกินไป อากาศในห้องบ่มเย็นเกินไป เป็นต้น 2.เชื้อเห็ดเสียเนื่องจากมีเชื้ออื่นปนเปื้อน อาจมีสาเหตุจากอุณหภูมิของหม้อนึ่งต่ำเกินไป หมักปุ๋ยไม่ได้ที่ ถุงพลาสติก รั่ว มีรู จุกสำลีเปียก หรือใช้สำลีเก่า อาจจะเป็นพาหนะนำเชื้อโรคได้ หัวเชื้อไม่บริสุทธิ์ เป็นต้น 3.เส้นใยเห็ดเดินแล้วหยุด หรือเดินเพียงบาง ๆ เนื่องจากขี้เลื่อยหมักไม่ได้ที่ ทำให้มีกลิ่นแอมโมเนียเหลืออยู่ มีสารที่เป็นพิษเจือติดอยู่ เช่น น้ำยางจากขี้เลื่อย น้ำมัน ผงซักฟอก อุณหภูมิในห้องบ่มต่ำเกินไป ปุ๋ยเปียกเกินไป หรือความชื้นในปุ๋ยไม่สม่ำเสมอ 4.เส้นใยเจริญบางมาก สาเหตุจาก อาหารในปุ๋ยไม่เพียงพอมีเชื้อจุลินทรีย์อื่นปนเปื้อน ขี้เลื่อยที่ใช้มีพิษต่อเห็ด 5.เชื้อเห็ดเดินเต็ม แต่ไม่สร้างดอก อาจเนื่องจากเชื้อเห็ดเป็นหมัน 6.ออกดอกกช้า ผลผลิตต่ำ สาเหตุจาก เชื้อเห็ดเสื่อม อาหาร ความชื้น ไม่เพียงพอ เครดิต http://www.simuang.ac.th/vichakhan/somchai/unit_4.html